Żyjąca góra – Nan Shepherd

Żyjąca góra Nan Shepherd jest przelaną na papier formą metafizycznego odpoczynku i pauzy w codziennym zgiełku. Słowa zawarte w niewielkiej w formie, a jednak nasyconej treścią opowieści sprawiają, że czytelnik wchodzi w zupełnie inny, pierwotny świat szkockiej przyrody.

Na każde otoczenie można spojrzeć w dwójnasób. Pierwszy rodzaj patrzenia wiąże się z dystansem, brakiem emocjonalnego zaangażowania – bo z czego miałoby ono wynikać? Jest powierzchownym byciem w danej rzeczywistości, którego głębia koncentruje się na konkretnych, niezwiązanych z tłem aktywnościach. Jednak codzienność może mieć zupełnie inny wymiar. Drugi rodzaj postrzegania, szczególnie mi bliski, wynika z wyostrzonej percepcji, umiejętności i woli bycia w konkretnym momencie, w eksplorowaniu wycinku środowiska. W przyjęciu okoliczności takimi, jakimi są i próbą wejścia w nie skoncentrowanymi zmysłami. Właśnie w tym sposobie recepcji utrzymana jest Żyjąca góra.

„Trzeba używać zmysłów”

Czytając zapis pejzażu szkockich Cairngorms siedziałam na chłodnej, obłej skale, czułam powiewy wiatru na skórze i promienie słońca na twarzy. Wzrokiem nie omiatałam zdań skrupulatnych i wypielęgnowanych zapisów wędrówek, a otaczające mnie góry wraz z dolinami.

Shepherd zgłębiając mikroklimat pasma górskiego stała się jego integralną częścią. Niejako została wchłonięta przez żyjący organizm, jakim jawi się Cairngorm. Z chirurgiczną precyzją poddała zmysły wszystkim przejawom życia toczącego się obrębie tej niewielkiej części świata, który urósł do rangi kosmosu. W otoczeniu, które stało się tak podmiotem szczegółowych analiz, jak i osobliwym przyjacielem, autorka opisuje doznania wynikające z przynależności do ukochanych gór. W totalnym zatraceniu, ale i sporej dozie poszanowania przyglądamy się z jednej strony potężnym, choć nieszczególnie wysokim szczytom, z drugiej zaś, niemalże przez soczewkę mikroskopu kontemplujemy górski mikrobiom. Czujemy nieprzyjemny kłujący gardło chłód krystalicznych wód, napełniamy płuca powietrzem mającym zapach lokalnej roślinności. Odczuwamy fakturę podłoża, interpretujemy elementy na horyzoncie majaczące w przejrzystym eterze i zastanawiamy się czy widoczny punkt jest samolotem czy orłem przednim.

Górskie nabożeństwo

„Niedostępność tego jeziora jest częścią jego potęgi, a współtworzy ją cisza – jeśli zakłócą ją samochody albo kolejka linowa, część tej mocy zniknie. Interes większości nie ma w tym przypadku decydującego znaczenia. Czasami konieczna jest pewna ekskluzywność, niewynikająca ze stanowiska czy pieniędzy, ale z ludzkiej potrzeby samotności.
   Obecność drugiej osoby nie niszczy jednak, lecz potęguje ciszę, jeśli to dobry towarzysz górskich wędrówek. Doskonały towarzysz to taki, którego tożsamość w trakcie wycieczki zlewa się z górami, tak jak twoja. Więc rozmowa z nim jest częścią wspólnego życia – waszego i gór. Rozmowa jednak niszczy owo poczucie wspólnoty, gdy staje się zbyteczną paplaniną. (…) Lepiej jednak słuchać, niż mówić.”

Żyjąca góra to pozycja niewątpliwie wyjątkowa. Uchwycone przez autorkę kadry, pozornie statyczne, rezonują nienachlanym, szczególnym rodzajem żywotności dostępnej jedynie uważnym obserwatorom. Celebracja natury i procesów w niej zachodzących łączy w sobie elementy baśniowe z surowością pejzażu, który bywa także śmiertelną pułapką. Medytacja cairngormskiej rzeczywistości pozwala dojrzeć całą paletę dzikości i nienaruszalności rezerwatu. Jednak Shepherd zaprzecza istnieniu „ciszy całkowitej”. Góry mówią. Pozostają w stałym dialogu z tym, kto chce i potrafi usłyszeć opowiadaną przez nie osobliwie intymną historię.

Komentarze

komentarze