Sekretne życie autorów lektur szkolnych - Sławomir Koper

Sekretne życie autorów lektur szkolnych Sławomira Kopra zapewne nigdy nie zostanie włączone w kanon tychże. Dlaczego? Bowiem poziom obrazoburczości oraz możliwego zgorszenia wywołanego wśród nobliwych polonistów szybuje naprawdę wysoko. I bardzo dobrze!

Na pohybel nabożnym tyradom poświęcanym – sztampowo – Adamowi Mickiewiczowi, Henrykowi Sienkiewiczowi, Marii Dąbrowskiej, czy pozostałym pisarzom, o świątobliwości których sama byłam uczona, autor stworzył rewelacyjną, alternatywną historię. Alternatywną, ponieważ opartą na informacjach pomijanych, od podszewki.

Wiedza pod prąd

Niewątpliwie biogramy przyjęte przez Kopra podejmują za cel ukazanie sylwetek twórców, których – wydaje się – znamy doskonale, niemniej znajomość ta jest zdecydowanie uładzona. Zgodna z przyjętym prawomyślnym nurtem nauczania i utartymi konwenansami postrzegania. Istotnie, bez wątpliwej chwały faktów często wypełniających życie osławionych autorów. Bez sensacji. I nie, nie rzecz w tym, by domagać się skandali i smaczków pozbawionych głębszego zamysłu oraz celu. Z pewnością sednem jest uzupełnienie portretów danych postaci, by w efekcie tworzyły holistyczne wizerunki, którym naprawdę warto przyjrzeć się.

Oficjalnie przyjęte sposoby mówienia i oceniania wielu autorów aż nazbyt często oddalają pisarzy od potencjalnych czytelników. Ludzi chcących zobaczyć żywe persony. Nie monumenty. I oto sądząc, że w curriculum vitae rodzimych literatów nie wpisują się jakiekolwiek porywające fakty (jak gdyby treścią życia stały się treści lektur), otrzymujemy niniejszą książkę. Jakże inną, jak bardzo wichrzycielską!

Zawirowania na tle orientacji seksualnej oraz nagminnie romansowanie. Alkoholizm, problemy psychiczne, a także choroby weneryczne. Brzmi przyziemnie? Oczywiście.

Niemałe problemy wielkich pisarzy

Z jakimi mezaliansami kojarzona była Eliza Orzeszkowa? Kim dla Marii Konopnickiej była Maria Dulębianka? Jakie neurotyzmy nękały Stanisława Wyspiańskiego? W jaki sposób Kazimierz Przerwa-Tetmajer charakteryzował kobiety? Jak wyglądały miłostki Edwarda Stachury, a kim był najistotniejszy obiekt niespełnionej miłości Jerzego Andrzejewskiego? Bezsprzecznie pytania oraz odpowiedzi można mnożyć, jednych i drugich odnajdziemy w lekturze bez liku.

„Gombrowicz systematycznie narzekał na zdrowie, wiadomo było jednak, że bez codziennej dawki skarg nie potrafiłby normalnie funkcjonować. Hipochondria była mu przypisana podobnie jak talent literacki – pan Witold po prostu musiał nieustannie utyskiwać, że coś go boli.”

„>>Konstanty [Ildefons Gałczyński] lubił wypić – uważał Wojciech Żukrowski. – Kto przeżył bodaj jedną jesień i rozkisłą zimę w Krakowie, nie będzie się mu dziwił. Grube, ociekające mury z cisowego kamienia, czarne pręty kasztanów na Plantach, coraz to w innym kościele wydzwanianie podzwonne, dorożki, fiakry krakowskie. I ta Wisełka bura, swarliwa… I hejnał, urwany w połowie jak czkawką<<.”

Dość podtrzymywania nieżyciowych wizerunków twórców utrwalonych z pogranicza świata baśni i legend. Przede wszystkim, dość odmawiania pospolitego człowieczeństwa implikującego szereg przywar, wad i ekscentrycznych, nieraz neurotycznych postaw. Konkludując, czy nie lepiej przybliżać młodzieży – i nie tylko! – ludzkie oblicza każdego z wynoszonych na piedestał pisarzy? Prawdopodobnie stanowiłoby to doskonałą przygodę, mogłoby skutkować prawdziwym, odtrzewnym zainteresowaniem.

Reasumując, Sekretne życie autorów lektur szkolnych wzbudza naturalną ciekawość zarówno na płaszczyźnie osoby, jak i dorobku twórczego. Zdecydowanie czekam na ciąg dalszy prezentacji kolejnych pisarzy!

Za egzemplarz recenzencki dziękujemy Wydawnictwu Fronda