"Kłopoty w raju" – Slavoj Žižek

„Kłopoty w raju. Od końca historii do końca kapitalizmu” Slavoja Žižka to literackie, filozoficzne i socjologiczne oplucie kapitalizmu. Bardziej już się nie dało.

Skąd wziął się tytuł książki? Žižek metaforycznie nawiązuje do filmu Ernsta Lubitscha z 1932 r. „Kłopoty w raju”. Polemizuje również ze słowami politologa i ekonomisty Francisa Fukuyamy:

„Raj” z tytułu tej książki odsyła do raju końca historii (w formie rozwiniętej przez Francisa Fukuyamę: kapitalistyczna demokracja liberalna jako ostateczna odpowiedź na odwieczne pytanie o najlepszy sposób zorganizowania społeczeństwa), a „kłopoty” to oczywiście kryzys zapoczątkowany w 2008 r., który zmusił samego Fukuyamę do porzucenia idei końca historii.*

Południowa Korea, dobrobyt i samobójstwa

Autor zdradza, że zainspirowały go jego własne wykłady na uczelni Kyung Hee University w Seulu w 2013 r.; wykłady poświęcone idei komunizmu. Zestawia ze sobą dwa skrajnie odmienne ustroje społeczno-gospodarcze w Korei Północnej i Południowej.

Zwykle to uzależniona od Chin komunistyczna Korea Północna budzi złe skojarzenia. Natomiast negatywne aspekty kapitalistycznego rozwoju południowej części Korei przeważnie są niezauważane. Tymczasem pod płaszczykiem dobrobytu i rewolucji technologicznej kryją się przerażające statystyki dotyczące samobójstw. Korea Południowa znajduje się na niechlubnym pierwszym miejscu w rankingu krajów o najwyższym wskaźniku samobójstw.

Oczywiście nie wiemy dokładnie, jak rzecz ma się na odciętej od reszty świata północy, ale bazując na dostępnych informacjach, wniosek nasuwa się jeden – ani komunizm, ani kapitalizm nie uszczęśliwiły Koreańczyków. Ale czy któryś z tych systemów może faktycznie uszczęśliwić jakikolwiek naród? A może po prostu wybieramy mniejsze zło?

„Gangnam Style”, celebryci i sens życia

W socjologiczno-filozoficzne rozważania Žižka wpleciono również wiele odniesień popkulturowych mających symbolizować kapitalistyczne zepsucie. Autor bierze pod lupę południowokoreański (sic!) hit „Gangnam Style” czy „kupowanie dzieci trzeciego świata” przez Madonnę, Brada Pitta i Angelinę Jolie. Obnaża egocentryzm i hipokryzję, wyśmiewa chorobliwe zainteresowanie życiem celebrytów i gloryfikację luksusu.

„Kłopoty w raju” są mocno kontrowersyjne. Jednak bez wątpienia zmuszają do otworzenia oczu i zastanowienia się nad światem, w jakim żyjemy. Czy społeczno-gospodarczy system dominujący na Zachodzie – obecny także w Europie Środkowej – i kreowany na najlepszy z możliwych naprawdę taki jest? Nie wymaga żadnych poprawek? Nadaje życiu sens?

* Cytat pochodzi z recenzowanej książki.

Za książkę do recenzji dziękujemy: