Galapagos - Kurt Vonnegut

Galapagos Kurta Vonneguta stanowi kolejną podróż autora w świat irracjonalizmu. Co znamienne dla autora, prócz żartu na temat ewolucji, po raz kolejny odczytujemy dobroduszną drwinę z człowieka per se.

Leon Trout jest leworęcznym, zdekapitowanym wskutek wypadku w stoczni duchem. Synem rzekomo słynnego pisarza Kilgore’a Trouta i udręczonej przez syna oraz męża matki. Lecz zjawa Leona Trouta, co doskonale przez Vonneguta zostało zrelacjonowane, jest nie tylko dezerterem armii amerykańskiej. Nie tylko uciekinierem przez stanem wiecznego spoczynku, ze skrajną niechęcią wobec podążania świetlistym tunelem ku wieczności, do której przywołać nie jest w stanie nawet zmarła sąsiadka. Jest również jedynym świadkiem trwającej milion lat ewolucji człowieka i degradacji świata. A wszystko zaczęło się w 1986 roku…

„Zaczynam się obawiać wypaczania mojej opowieści, ponieważ niektóre postaci w niej występujące są autentycznie szalone i może to sprawiać wrażenie, jakoby milion lat temu każdy był szalony. Wcale tak nie było. Powtarzam: wcale tak nie było.
Dawno temu niemal wszyscy byli przy zdrowych zmysłach i z chęcią zaliczę Reyesa do tej ogólnej kategorii. Jeszcze raz powtórzę: wielkim problemem w owych czasach było nie wariactwo, lecz to, że ludzkie mózgi były zbyt wielkie i zbyt kłamliwe, by mogły być użyteczne”.

Duży mózg, duży problem

Trout, pozbawiony głowy podczas budowy statku Bahia de Darwin, został jego lokatorem. Tym sposobem stał się towarzyszem członków nieco przypadkowej Przyrodniczej Wyprawy Stulecia odbywającej się na tymże pokładzie. W efekcie podjął rolę świadka i kronikarza zachodzącej na wyspie Santa Rosalia, wchodzącej w skład archipelagu Galapagos, milionletniej ewolucji. Procesu przemiany niczego nie świadomych reprezentantów ludzkości.

Rok 1986 przyniósł światu zagładę. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności, tak wybrańcy, jak i samo Galapagos przetrwało szereg katastrof, które strawiły świat w doskonale znanym kształcie. Dramatów, których niszczycielskie formy były niczym innym, jak sporą liczbą błędnych i głupich decyzji podpowiadanych przez zbyt duże i zbyt samodzielne mózgi. Kryzys ekonomiczny oraz generalna światowa pożoga wojenna nie dotarły do dziewiczego archipelagu. Także wirus gorączki skutkujący bezpłodnością u kobiet, zalewający cały świat, ominął kolebkę przyszłej hybrydy nowego człowieka.

Vonnegutowska nonszalancja

Oto na podkładzie ocalającego i zmierzającego ku transformacji ludzkości statku znalazło się niezwykle barwne panoptikum. Selena, jako eksperyment Natury w dziedzinie ślepoty. Jesus Ortiz – eksperyment w dziedzinie zachwycania się bogaczami. Rzeczony Trout – eksperyment w nienasyconym podglądactwie. Hisako Hiroguchi specjalizująca się w przygnębieniu. Akiko – przodowniczka zamysłu zastosowania sierści. Niezrównany James Wait – pasjonat patroszenia wdów (a raczej ich majątków). Owdowiała nauczycielka i miłośniczka przyrody, Mary. Mandarax będący zegarem, tłumaczem i tak dalej oraz kilka innych interesujących osobistości, nie wyłączając psa Kazaka i krwiożerczych dziewczynek z plemienia Kanka – bonek.

Jakie losy czekają poszczególnych bohaterów? Do czego doprowadzi kuriozalna ewolucja? Najistotniejsze pytanie: jak wielka bywa rola przypadku w historii? Vonnegut, nie inaczej niż zwykle, oddał w ręce czytelników rewelacyjną syntezę społeczeństwa. Przekrój skrajnie różnych, cudacznych osobowości, których wizerunki stanowią generalny pstryczek w nos całej ludzkiej populacji. Co, jeśli nasze mózgi są nie mniej krnąbrne aniżeli wymarłego, nieprzystosowanego gatunku, który musiał wykonać darwinowski fikołek by całkowicie nie wymrzeć? Ile bylibyśmy w stanie poświęcić w atawistycznej drodze do prostoty i lepszego życia?

Za książkę do recenzji dziękujemy: