„Skazane na ogień” w Teatrze Druga Strefa. Czy ktoś chciałby się urodzić na nowo?

Idąc pierwszy raz do Teatru Druga Strefa zdecydowałam się nie czytać opisu spektaklu, aby nie psuć sobie niespodzianki. Na widownię nie zabrałam zatem żadnych oczekiwań, jedynie otwarty umysł i zwykłą ludzką ciekawość. Idąc do ostatniego rzędu, kątem oka widziałam na scenie subtelnie oświetlony supeł z ciał aktorek, które cierpliwie czekały, aby rozpocząć przedstawienie…

Jedne z pierwszych zdań, które padły na scenie brzmiały „Nie wolno się bać. Strach to mała śmierć”. Ludzie boją się wielu rzeczy, przy czym często jest tak, że boją się tego, czego nie znają – niczym nieuzasadniony strach jest pewnego rodzaju reakcją obronną. „Skazane na ogień” pokazują ciekawą konwencję nawiązującą do strachu, który był w ludziach od wieków: kiedyś ludzie panicznie bali się czarownic. Piętnowali je, palili na stosie, łamali ręce na kole i ucinali języki. Wystarczyło by kobieta była samotna i znała się trochę na zielarstwie, a już można ją było uznać za niebezpieczną czarownicę i skazać na tortury i śmierć – bano się ich trochę na wszelki wypadek. Myślisz, że czarownice to przeszłość? Czy aby na pewno?

Kobiety były przez stulecia uznawane za głupsze od mężczyzn i kiedy kobieta wykazywała lotny umysł i chłonęła wiedzę, wywoływała niemałe zdziwienie – jak to, kobieta i inteligentna? Kobiecość i intelekt nie szły w parze. Spektakl pokazał dość brutalną prawdę: niewiele się zmieniło w kwestii piętnowania kobiet, pomimo całego ruchu sufrażystek, pomimo uzyskanych praw wyborczych, pomimo tego, że kobiety mogą znacznie więcej dziś, niż kilkaset lat temu. I dziś kobiety samotne, niezamężne są napiętnowane – pewnie jest „lesbą”, pewnie jest „niedojebana” – nadal istnieją współczesne czarownice, które przez to, że są w jakiś sposób inne, narażone są na ostracyzm, wykluczenie czy chociażby krzywdzące etykietki nadawane przez resztę społeczeństwa. Aktorki nie bały się używać dosadnego słownictwa, nie bały się wulgarności, za którą tak chętnie przecież piętnuje się kobiety.

W trakcie całego spektaklu przemycane było główne przesłanie „nie każdy musi żyć tak samo”. Każdy człowiek jest inny i każdy ma prawo żyć inaczej, tak jak chce. Może mieć chatkę w lesie i robić napary z ziół – każdy ma prawo do szczęścia pojmowanego na swój sposób. Zakończeniem spektaklu była odśpiewana swoista mantra o świadomym życiu – by żyć, trzeba czuć samego, słuchać bicia serca, trzeba odnaleźć wolność. A wolnością nie jest powielanie schematów, nie jest nią życie według wzorców ustalonych przez innych. Wolnością jest życie po swojemu.

Spektakl zwieńczyły owacje na stojąco. Zauważyłam, że nie wstali jedynie starsi ludzie, ba, nawet nie klaskali. Wydaje mi się, że taki odważny spektakl nie zerwie klapek z oczu ludzi, którzy już nie mają zbyt wiele czasu na zmianę swojego życia. Takie spektakle powinny oglądać osoby młode, których światopogląd dopiero się kształtuje lub osoby w każdym wieku, ale o bardzo otwartych umysłach, które nie boją się spojrzeć na stan faktyczny inaczej niż do tej pory. Zmiana perspektywy nie każdemu odpowiada, bo zmusza do opuszczenia strefy komfortu, wymaga spojrzenia i przeanalizowania rzeczy niewygodnych, o których nie lubimy myśleć.

Bardzo mnie cieszy, że takie spektakle są wystawiane, a jeszcze bardziej mnie cieszy fakt, że mnóstwo osób na widowni zrozumiało przekaz ”Skazanych na ogień” – aktorki wykonały naprawdę świetną robotę, kilkukrotnie wpadaliśmy z nimi w pewien trans. Myślę, że najlepszą puentą będzie przywołanie sceny spektaklu, w której aktorki odgrywają poród – wtedy pada pytanie skierowane do widowni „czy ktoś chciałby się urodzić na nowo?” – czy gdybyście mogli urodzić się jeszcze raz i zacząć wszystko od nowa, jak byście żyli? Tak jak do tej pory, czy może zupełnie inaczej?

Dodatkowe informacje:

Scenariusz i reżyseria: Dorota Bielska
Scenografia: Mateusz Mirowski
Muzyka: Sambor Dudziński i Katarzyna Tercz
Ruch sceniczny: Joanna Wolańska
Współpraca dramaturgiczna: Piotr Wołujczyk
Plakat i grafiki promocyjne: Rafael Akahira
Realizacja filmowa, filmy promocyjne: Patrik Eriksson
Obsada: Wioletta Akahira, Katarzyna Pałka, Emilia Szepietowska, Anna Rakowska, Karolina Zajdel oraz Zuzia Bielska